दिल्ली,एजेंसी।भारतमेंभिखारियोंकेकल्याणकेलिएसरकारद्वाराव्यापकउपायोंकोसमय-समयपरकल्याणकारीयोजनाकेतहतलागूकियाजाताहै।सामाजिकन्यायऔरअधिकारितामंत्रालयनेएकयोजना'मुस्कान'-आजीविकाऔरउद्यमकेलिएसीमांतव्यक्तियोंकेलिएसमर्थनतैयारकीहै।इसयोजनाकेतहतऐसेव्यक्तिजोभीखमांगनेकेकार्यमेंलगेहुएहैंउनपरध्यानकेंद्रितकियागयाहै।जिसमेंउप-योजना-'भीखमांगनेकेकार्यमेंलगेव्यक्तियोंकेव्यापकपुनर्वास(रिहैबिलिटेशन)केलिएकेंद्रीयक्षेत्रयोजना'शामिलहै।
मुस्कान-आजीविकाऔरउद्यमयोजना
मुस्कान-आजीविकाऔरउद्यमयोजनाकेतहतसीमांतव्यक्तियोंकेलिएसमर्थनतैयारकीगईजिसमेंजिसमेंभीखमांगनेकेकार्यमेंलगेव्यक्तियोंकेलिएकल्याणकारीउपायशामिलहैं।इसयोजनाकाफोकसबड़ेपैमानेपरपुनर्वास,चिकित्सासुविधाओंकेप्रावधान,परामर्श,बुनियादीदस्तावेज,शिक्षा,कौशलविकास,आर्थिकसंबंधोंआदिपरहै।गरीबीकीमारझेलरहेव्यक्तिजोभीखमांगनेपरविवशहै,औरभीखमांगनेकेकार्यपरनिर्भरहोकरअपनाजीवनयापनकररहेहैं।मुस्कानआजीविकाऔरउद्यमयोजनाऐसेव्यक्तियोंकोचिकित्सा,शिक्षा,कौशलऔरआर्थिकसंबंधोंमेंखासकरकेसहाराबनेगी।यहयोजनाराज्य/संघराज्यक्षेत्रकीसरकारों/स्थानीयशहरीरोडीज,स्वैच्छिकसंगठनों,समुदायआधारितसंगठनों(सीबीओ),संस्थानोंऔरअन्यकेसहयोगसेलागूकीजाएगी।
कहांसेहोंगीपायलटपरियोजनाकी शुरुआत
सामाजिकन्यायऔरअधिकारितामंत्रालयनेदसशहरोंजैसेदिल्ली,बैंगलोर,चेन्नई,हैदराबाद,इंदौर,लखनऊ,मुंबई,नागपुर,पटनाऔरअहमदाबादमेंभीखमांगनेकेकार्यमेंलगेव्यक्तियोंकेव्यापकपुनर्वासपरपायलटपरियोजनाएंशुरूकीहैं।पायलटोंकोइनशहरोंमेंराज्यसरकारों/संघराज्यक्षेत्रों/स्थानीयशहरीनिकायोंऔरस्वैच्छिकसंगठनोंद्वाराकार्यान्वितकियाजारहाहै।इनपायलटोंकेतहतसर्वेक्षणऔरपहचान,जुटाना,बुनियादीस्वच्छताऔरचिकित्सासुविधाएं,बुनियादीदस्तावेजप्रदानकरना,परामर्श,पुनर्वास,शिक्षा,कौशलविकासऔरभीखमांगनेमेंलगेव्यक्तियोंकेलिएकईव्यापकउपायकिएजारहेहैं।
भीखमांगनेवालेबच्चोंकेलिएउठाएगएअन्यमहत्वपूर्णकदम
सरकारद्वारामुस्कान-आजीविकाऔरउद्यमयोजनाऔरपायलटपरियोजनाएंकेअलावा
स्कूलीशिक्षाऔरसाक्षरताविभागनेराज्योंऔरकेंद्रशासितप्रदेशोंकीसरकारोंकेसाथमिलकरयहसुनिश्चितकरनेकेलिएकदमउठाएहैंकिभीखमांगनेवालेबच्चोंकोरिहाकियाजाएऔरउनकीप्रारंभिकशिक्षापूरीकरनेकेलिएस्कूलोंमेंदाखिलालियाजाए।
इसकेसाथहीस्कूलीशिक्षाऔरसाक्षरताविभागनेनिराश्रितबच्चोंकेलिएसंस्थागतदेखभालप्रदानकरनेकेलिएआयु-उपयुक्तशिक्षा,व्यावसायिकप्रशिक्षणतकपहुंच,मनोरंजन,स्वास्थ्यदेखभाल,परामर्शआदिप्राप्तहोसकेयहभीसुनिश्चितकियाहै।